Fundacje rodzinne zyskują na popularności w Polsce jako narzędzie do zabezpieczenia majątku oraz zapewnienia jego długoterminowego zarządzania przez kolejne pokolenia. Głównym zadaniem fundacji rodzinnej jest zabezpieczenie ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstw rodzinnych oraz ochrona zgromadzonego majątku. Są one szczególnie atrakcyjne dla osób prowadzących własny biznes, które chcą uniknąć problemów związanych z sukcesją, a jednocześnie zachować kontrolę nad firmą i jej majątkiem. Fundacja rodzinna może również być narzędziem służącym do prowadzenia działalności gospodarczej, co wynika z samej ustawy o fundacji, która precyzyjnie wskazuje, w jakim zakresie podmiot ten może prowadzić taką działalność. Należy jednak podkreślić, że już w uzasadnieniu projektu ustawy o fundacji rodzinnej wskazano, iż celem podstawowym fundacji rodzinnej nie może być prowadzenie, a także rozwijanie działalności gospodarczej jako takiej. W związku z tym można stwierdzić, że sama fundacja rodzinna jest podmiotem, który owszem, może prowadzić działalność gospodarczą, ale nie jest to podstawowym celem tej instytucji. W niniejszym artykule przedstawiamy krok po kroku proces zakładania fundacji rodzinnej w Polsce.
Jak założyć fundację rodzinną?
Założenie fundacji rodzinnej jest procesem wieloetapowym, który wymaga spełnienia określonych wymogów prawnych i formalnych. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis:
jak założyć fundację rodzinną, który krok po kroku przeprowadzi Cię przez cały proces zakładania fundacji rodzinnej w Polsce.
- Oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej
Pierwszym krokiem w procesie zakładania fundacji rodzinnej jest złożenie przez fundatora oświadczenia woli o ustanowieniu fundacji rodzinnej. Oświadczenie to może zostać złożone w akcie założycielskim w formie aktu notarialnego albo w testamencie. Fundatorem może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Fundacja rodzinna może mieć więcej niż jednego fundatora. Jedynie
w przypadku, gdy fundacja rodzinna powstanie na podstawie testamentu może mieć wyłącznie jednego fundatora.
- Sporządzenie statutu
Kolejnym krokiem jest sporządzenie przez fundatora statutu fundacji rodzinnej.
Statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Postanowienia statutu możemy podzielić na obligatoryjne, które muszą być w nim zawarte, i są to:
1) oznaczenie danych fundacji takich jak nazwa i siedziba, czy czas trwania fundacji,
2) szczegółowy cel fundacji rodzinnej,
3) informacje dotyczące beneficjentów i ich uprawnień,
4) wartość funduszu założycielskiego,
5) sposób reprezentowania fundacji rodzinnej i zasada, jakimi rządzić się mają jej organy,
6) zasady zmiany statutu,
7) przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Ponadto ustawodawca określa fakultatywne elementy statutu:
1) zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej,
2) szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej,
3) wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej,
4) utworzenie jednostek terenowych.
- Sporządzenie spisu mienia
Fundator zobowiązany jest do sporządzenia spisu mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego. Minimalna wartość funduszu założycielskiego wynosi 100 000 złotych. Majątek fundacji, zarówno ten na pokrycie funduszu założycielskiego, jak i wniesiony później, mogą stanowić środki pieniężne (w walucie polskiej lub obcej), ale także ruchomości, nieruchomości, prawa udziałowe w spółkach prawa handlowego czy papiery wartościowe zapisane na rachunkach maklerskich.
- Określenie beneficjentów fundacji rodzinnej
Beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być:
- Osoby fizyczne: Mogą to być członkowie rodziny fundatora, ale także osoby spoza rodziny. Przepisy nie wprowadzają ograniczeń co do wieku czy zdolności
do czynności prawnych, co oznacza, że beneficjentami mogą być również osoby małoletnie.
- Organizacje pozarządowe: Fundacja rodzinna może wspierać organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego.
- Ustanowienie organów fundacji rodzinnej
Do prawidłowego funkcjonowania fundacji rodzinnej niezbędne jest ustanowienie jej organów. Ustawa wymienia zarząd, zgromadzenie beneficjentów oraz radę nadzorczą.
Zarząd pełni funkcję wykonawczą. Zajmuje się on przede wszystkim prowadzeniem spraw fundacji oraz jej reprezentacją oraz realizuje cele fundacji. Prowadzi też listę beneficjentów, a także spełnia świadczenia na rzecz beneficjentów.
Zgromadzenie beneficjentów to organ uchwałodawczy. Uczestniczą w nim wszyscy beneficjenci wskazani w statucie. Do zadań zgromadzenia beneficjentów należy podejmowanie uchwał w sprawach wskazanych w treści ustawy lub statutu. Jest to m.in. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego czy udzielenie członkom organów fundacji absolutorium z wykonywanych czynności.
Rada nadzorcza realizuje funkcje doradcze oraz nadzorcze w stosunku do zarządu. Statut może też rozszerzać jej kompetencje, np. na konieczność uzyskania zgody rady nadzorczej na określone działania zarządu. Co do zasady jest ona organem fakultatywnym, chyba że liczba beneficjentów przekracza 25. Kadencja rady nadzorczej wynosi 5 lat, chyba że co innego zostało określone w statucie.
Powołania i odwołania członków zarządu i rady nadzorczej dokonuje fundator, chyba że statut stanowi inaczej. Po jego śmierci członków zarządu wybiera rada nadzorcza lub zgromadzenie beneficjentów, zaś członków rady nadzorczej – zgromadzenie beneficjentów. Nie ma możliwości łączenia ze sobą funkcji członka zarządu i rady nadzorczej.
- Wniesienie funduszu założycielskiego
Wartość funduszu założycielskiego określa statut i nie może być niższa
niż 100 000 złotych. Fundusz założycielski powinien być wniesiony przed wpisaniem fundacji do rejestru fundacji rodzinnych, jeśli fundacja jest ustanowiona w akcie założycielskim. W przypadku fundacji ustanowionej w testamencie, fundusz założycielski musi być wniesiony w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji
do rejestru.
- Wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych
Ostatnim krokiem jest zgłoszenie fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Wniosek o wpis
w rejestrze fundacji rodzinnych składa się na urzędowym formularzu RFR-W – Wniosek o rejestrację fundacji rodzinnej w rejestrze fundacji rodzinnych. Wniosek o rejestrację fundacji rodzinnej w rejestrze fundacji rodzinnych składa się w biurze podawczym ww. sądu lub wysyła pocztą na adres sądu. Z momentem wpisu do rejestru, fundacja nabywa osobowość prawną.
- Koszty założenia fundacji rodzinnej
Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, rejestracja podmiotu
w rejestrze fundacji rodzinnych wiąże się z opłatą w kwocie 500 zł, którą uiszcza się na rachunek bankowy sądu rejestrowego.
Dodatkowo, poza opłatami związanymi z samą rejestracją fundacji rodzinnej należy liczyć się z kosztami wynikającymi ze sporządzeniem aktu notarialnego
czy testamentu. Koszty te jednak są ograniczane poprzez maksymalne stawki taksy notarialnej.
Podsumowanie
- Fundacja rodzinna jest szczególnie atrakcyjnym rozwiązaniem dla osób, które posiadają znaczny majątek i chcą go zachować w rodzinie przez wiele pokoleń.
- Umożliwia to uniknięcie fragmentacji majątku, co często ma miejsce w przypadku tradycyjnego dziedziczenia, zwłaszcza gdy majątek podzielony jest między liczne dzieci lub krewnych.
- Wprowadzenie fundacji rodzinnej do polskiego porządku prawnego stanowi istotny krok w kierunku ułatwienia sukcesji majątku i wsparcia rodzin w długoterminowym planowaniu finansowym. Dzięki niej możliwe jest nie tylko zachowanie ciągłości rodzinnych przedsiębiorstw, ale także realizacja długofalowych celów, które przyczynią się do dobrobytu kolejnych pokoleń.
- Fundacja rodzinna stanowi zatem skuteczne narzędzie ochrony i zarządzania majątkiem, które pozwala na realizację indywidulanych zamierzeń fundatora, jednocześnie gwarantując stabilność i bezpieczeństwo finansowe.
