Z początkiem 2020 roku weszły w życie przepisy[1] mające na celu ograniczenie zatorów płatniczych w transakcjach handlowych. Jednocześnie w pierwszym kwartale 2020 roku pojawiły się pierwsze informacje związane z zagrożeniem epidemiologicznym SARS-CoV-2, które w niedługim okresie stały się podstawą do wprowadzenia obostrzeń w całym kraju. Nieuchronnym efektem powyższego stały się powszechnie opóźnienia w płatnościach między przedsiębiorcami.
Wspominana regulacja dotycząca zatorów płatniczych została przyjęta właśnie w celu eliminacji opóźnień w rozliczeniach między profesjonalistami, albowiem w skali makro to one w szczególności przyczyniają się do zachwiania płynności finansowej przedsiębiorców i w konsekwencji tamują ich rozwój. Niewątpliwie okres 2020 i 2021 roku był wyjątkowo trudny dla przedstawicieli z wielu branż. Jednak eksperci wskazują, że przyczynami zatorów płatniczych są również czynniki o charakterze stałym, w tym przede wszystkim niedostosowanie do wymagań aktualnie obowiązujących przepisów czy wydłużony proces bieżącego księgowania.
Zadania z zakresu nadzoru nad rynkiem i ograniczania zatorów płatniczych przydzielone zostały Prezesowi UOKIK, który przy pomocy nadanych mu uprawnień, od niespełna dwóch lat przeprowadza wnikliwą analizę rynku i działających na nim przedsiębiorców.
Warto przytoczyć ostatnie postępowanie prowadzone przez Prezesa UOKIK w sprawie przeciwko poznańskiej spółce Exide Technologies sp. z o.o. – producenta baterii i akumulatorów. Spółka nie płaciła w terminie wielu krajowym dostawcom i producentom, co doprowadziło do sytuacji, w której tylko w ciągu trzech miesięcy 2020 roku w terminie nie uregulowano ponad 3 tysiące faktur wobec 441 kontrahentów na łączną kwotę ponad 111 mln zł. Jednocześnie Spółka nie otrzymała należności w kwocie ponad 13 mln zł, co oznacza, że tylko w niewielkim stopniu sama padła ofiarą zatorów. Takie postępowanie doprowadziło do nałożenia kary na spółkę w wysokości 313 tys. zł.
Wspomniany przykład z poznańskiego „podwórka” pozwala na wyciągnięcie pewnych wniosków. Po pierwsze, Prezes UOKIK coraz skrupulatniej analizuje rynek i jego uczestników pod względem powstałych zatorów płatniczych. Po drugie, w szczególności narażone na negatywne konsekwencje w postaci nałożenia kary są przedsiębiorstwa, które mają dodatni bilans zatorów płatniczych. Oznacza to, że w badanym okresie suma należności, których przedsiębiorca nie otrzymał lub otrzymał z opóźnieniem, przewyższała sumę zobowiązań, których sam nie zapłacił lub zapłacił z opóźnieniem. Na kanwie powyższego, Prezes podjął decyzję o odstąpieniu od wymierzenia kary w dwóch równolegle toczących się postępowaniach przeciwko spółkom działających na rynku produkcji i hurtowej sprzedaży wyrobów chemicznych Wspomniani przedsiębiorcy, pomimo znacznych opóźnień w płatnościach, sami byli istotnie obciążeni nieterminowymi płatnościami od swoich kontrahentów.
Zagrożenie epidemiologiczne wciąż jest obecne, co w bezpośredni sposób wpływa na nastroje uczestników rynku. Jednocześnie należy przyjąć, że w nadchodzących miesiącach zastosowane obostrzenia nie powinny być tak uciążliwe jak dotychczasowe, co pozwoli na powrót do prawidłowego funkcjonowania zakładów pracy. Konsekwencją powyższego będzie bardziej rygorystyczne podejście Prezesa UOKIK w kwestii regulowania zatorów płatniczych. Od początku obowiązywania nowych przepisów, tj. od początku 2020 roku, Prezes UOKIK wydał już kilkanaście decyzji. Sześć z prowadzonych postępowań zakończyła się nałożeniem dotkliwej kary finansowej.
W celu uniknięcia negatywnych konsekwencji, rekomendujemy weryfikacje stosowanych przez Państwa praktyk w relacjach z kontrahentami, a w szczególności w relacjach z małymi, średnimi i mikro przedsiębiorcami, którzy objęci zostali szczególną ochroną prawną. Oprócz sankcji w postaci nałożenia kary finansowej (do 5% przychodu), do poprawy dynamiki płatności motywuje także ryzyko wizerunkowe. Wyniki toczących się postępowań przez Prezesem UOKIK oraz wysokość nakładanych kar są bowiem upublicznione, co może negatywnie wpływać na przyszłe relacje biznesowe ukaranego przedsiębiorcy.
[1] Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1649)
