Szanowni Państwo,
w związku z trudną sytuacją w jakiej wszyscy się znajdujemy, wynikającą z rozprzestrzeniania się koronawirusa SARS-CoV-2, postanowiliśmy wyjść naprzeciw potencjalnym zagrożeniom jakie mogą pojawić się najbliższych czasach. Szczególnie ważne jest zachowanie jak największych środków ostrożności - zarówno w sferze prywatnej jak i biznesowej.
W trosce o Państwa interesy ekonomiczne i prawne pragniemy zwrócić uwagę, że aktualna sytuacja w kraju i na świecie może spełniać przesłanki tzw. siły wyższej. Zakwalifikowanie aktualnych zdarzeń właśnie jako siła wyższa pozwoli na zminimalizowanie negatywnych konsekwencji nieterminowości, czy nawet niewykonania kontraktów w ogóle.
Definicja siły wyższej
Zgodnie z ogólna zasadną z art. 471 Kodeksu cywilnego “Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.”
Siła wyższa - za jaką można uznać pandemię SARS-CoV-2 - może zwolnić Państwa z odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań. W polskim prawie brak jest definicji siły wyższej, jednak orzecznictwo oraz literatura określają ją jako zdarzenia: zewnętrzne (1), niemożliwe do przewidzenia (2), których skutki były niemożliwe do zapobieżenia (3). Wskazuje się, że mogą to być klęski żywiołowe, epidemie, czy także akty władzy publicznej (np. wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego).
Postanowienia zawartych przez Państwa umów mogą jednak modyfikować powyższą definicję siły wyższej. Umowy mogą nakładać także inne obowiązki czy uprawnienia w wypadku zaistnienia siły wyższej wobec czego konieczna jest analiza umów.
Informowanie kontrahentów o zaistnieniu siły wyższej
W przypadku powstania opóźnień wynikających z dostawą towarów lub usług rekomendujemy, aby przesyłać swoim kontrahentom informację o wystąpieniu siły wyższej, a następnie aktualizować informacje w tym zakresie. Potwierdzi to, że śledzą Państwo na bieżąco sytuację swojego przedsiębiorstwa oraz że przykładają Państwo wagę do stosowania dobrych praktyk rynkowych w tych trudnych czasach.
W przypadku ewentualnych sporów sądowych wystosowane komunikaty mogą stanowić dla Państwa istotne zabezpieczenie Państwa interesów. Muszą one jednak odpowiadać rzeczywistemu stanowi przedsiębiorstwa, a dodatkowo cenne będzie dokumentowanie informacji w nich zawartych (stanu przedsiębiorstwa i możliwości realizacji kontraktów w poszczególnych okresach pandemii).
Konieczna będzie także weryfikacja zawartych z kontrahentami umów, ponieważ mogą one zawierać, np. obowiązek informowania o zaistnieniu siły wyższej pod rygorem przyjęcia na siebie określonej odpowiedzialności.
Poniżej zamieszczamy plik z przykładową treścią pierwszego oświadczenia do kontrahentów w tym zakresie.
Możliwość wytoczenia powództwa - klauzula nadzwyczajnej zmiany stosunków
Art. 3571 Kodeksu cywilnego przewiduje możliwość wystąpienia do Sądu z powództwem o zmianę treści zobowiązania umownego bądź całkowite rozwiązanie umowy, jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą (czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy).
“Nadzwyczajność” musi dotyczyć zmiany stosunków, a nie jedynie zdarzenia, które je spowodowało. Zmiana stosunków co do zasady powinna być także trwała. Wydaje się, że aktualna pandemia i jej skutki dla gospodarki stanowią nadzwyczajne zaburzenie stosunków.
W literaturze podnosi się także, że akty władzy państwowej (wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego) czy epidemie mogą uzasadniać powództwo. Jako “nadmierne trudności” powołuje się także konieczność dokonywania czynności niebezpiecznych dla zdrowia. Przywołany przepis ma zastosowanie także w przypadku umów w ramach zamówień publicznych. Z powództwem można wystąpić tak długo, jak długo aktualne pozostają powyższe warunki.Zgodnie ze zdaniem literatury, zastosowania klauzuli powinno być możliwe także wtedy, kiedy strony wiedziały o zachorowaniach, jednak nie przewidywały ich wpływu na wykonanie zobowiązania.
Niemniej jednak ponownie zalecamy analizę zawartych już umów, ponieważ mogą one zawierać modyfikację czy wyłączenia w zakresie stosowania tej instytucji prawnej.
Ze względu na wielowątkowość stosowania klauzuli nadzwyczajnej zmiany stosunków, występowanie z powództwem o zmianę czy rozwiązanie umowy powinno być dogłębnie przeanalizowane, także w kontekście długotrwałych procesów sądowych czy interesów drugiej strony kontraktu, która na pewno także boryka się ze skutkami pandemii.
W PRZYPADKU PYTAŃ LUB WĄTPLIWOŚCI, POZOSTAJEMY DO DYSPOZYCJI.
Osoby do kontaktu:
r. pr. dr Kamila Piernik-Wierzbowska, dyrektor zarządzający, t. 501 221 333, kamila.piernik-wierzbowska@krotoski-adwokaci.pl
r. pr. Małgorzata Miller, t. 664 330 302, malgorzata.miller@krotoski-adwokaci.pl
