Dążenie do optymalizacji kosztów funkcjonowania oraz zmniejszenia ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej jest wśród przedsiębiorców zjawiskiem naturalnym. Jedną z dróg prowadzących do osiągnięcia tych celów jest wybór formy prowadzenia działalności. Za wzorem naszych zachodnich sąsiadów na popularności coraz bardziej0 zyskuje spółka komandytowa. Prawnicy i doradcy podatkowi coraz częściej proponują spółki komandytowe (i warianty hybrydowe wykorzystujące w swej konstrukcji spółkę komandytową) ze względu na korzyści podatkowe oraz argumenty związane z odpowiedzialnością wspólników za zobowiązania spółki.
Charakterystyczne dla spółki komandytowej jest to, że występują w niej zawsze dwie kategorie wspólników: komplementariusze i komandytariusze. Jeśli chodzi o odpowiedzialność za zobowiązania spółki, to sytuacja komplementariuszy i komandytariuszy różni się w sposób istotny. W przypadku spółek osobowych (a do takich zalicza się spółka komandytowa) wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. W tej sytuacji wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem. Tutaj zasada ta dotyczy tylko komplementariusza. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej. Suma komandytowa jest pewną kwotą określoną w umowie spółki, która zakreśla granicę górnej odpowiedzialności komandytariusza. Wierzyciel spółki nie może zatem skierować egzekucji przeciwko majątkowi osobistemu komandytariusza ponad określoną sumę komandytową.
Istotna jest relacja zachodząca między sumą komandytową a wkładem do spółki. Komandytariusz wolny jest od odpowiedzialności za zobowiązania spółki co do zasady w granicach wartości wniesionego wkładu. Jeżeli wartość wkładu wniesionego przez komandytariusza do spółki jest wyższa lub przynajmniej równa wartości sumy komandytowej, wówczas odpowiedzialność komandytariusza jest w rzeczywistości wyłączona. W tych okolicznościach sytuacja komandytariusza zbliżona jest do sytuacji wspólnika w sp. z o.o., albowiem komandytariusz ryzykuje jedynie zainwestowanym w spółkę wkładem. Jeżeli natomiast wkład do spółki jest niższy niż określona w umowie suma komandytowa, to komandytariusz odpowiada swoim majątkiem osobistym do wysokości różnicy między sumą komandytową a wniesionym wkładem.
Należy mieć na względzie, że przedmiotem wkładu nie może być zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki, chyba że wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej.
Warto też pamiętać, że zwrot wkładu skutkuje przywróceniem odpowiedzialności komandytariusza w granicach dokonanego zwrotu. W przypadku straty w majątku spółki za zwrot wkładu uważa się każdą wypłatę na rzecz komandytariusza dokonaną w czasie, gdy nie został jeszcze uzupełniony wkład określony w umowie spółki. Zawsze jednak górną granicę odpowiedzialności określa suma komandytowa.
Pełne wykorzystywanie możliwości związanych z sumą komandytową i wkładem do spółki czyni z konstrukcji spółki komandytowej instytucję niezwykle elastyczną. Możliwe staje się takie ukształtowanie pozycji komandytariusza, które w sposób faktyczny wyłączy jego odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki.
adwokat Jerzy Krotoski
