W trzecim lub czwartym kwartale 2022 r. przedsiębiorców i rynek branży e-commerce czekają istotne zmiany. Do konsultacji publicznych został skierowany projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz ustawy – Kodeks cywilny. Celem projektu jest implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych (Dz. Urz. UE L 136 z 22.05.2019, str. 1 i Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019 str. 60), zwanej dalej „DCD”, oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylającej dyrektywę 1999/44/WE (Dz. Urz. UE L 136 z 22.05.2019, str. 28 i Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019 str. 63), zwanej dalej „SGD”. Dyrektywy te weszły w życie z dniem 11 czerwca 2019 r., a państwa członkowskie zobowiązane są do przyjęcia implementujących je przepisów do dnia 1 lipca 2021 r., z mocą od dnia 1 stycznia 2022 r.
Planowane zmiany
Nadto, zmienią się zasady organizowania i reklamowania wyprzedaży, przedsiębiorcy muszą się zmierzyć z nowymi obowiązkami informacyjnymi, a także liczyć się z przepisami zakazującymi nieuczciwych praktyk w zakresie podwójnej jakości produktów oraz ujednoliconym systemem sankcji za naruszenie praw przysługujących konsumentom. To wszystko za sprawą dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 zwaną dyrektywą Omnibus. Dyrektywa, a właściwie jej implementacja do polskiego porządku prawnego, będzie miała nie tylko wpływ na relacje przedsiębiorców z konsumentami, lecz także dotyczyć będzie obrotu profesjonalnego. Znowelizowana zostanie m. in ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta oraz ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług. Niestety po raz kolejny prace nad tym projektem utknęły i na razie projekt nie został przekazany do Sejmu, chociaż na stronach rządowych widnieje informacja o planowanym wejściu w życie zmian na I kwartał 2022 r., który minął. Nowelizacja przepisów ma na celu zabezpieczenie konsumentów przed niekorzystnymi praktykami na rynku poprzez brak zapewnienia odpowiedniej informacji, jak również sztucznego zawyżania cen przed obniżką mających na celu zniekształcenie właściwej informacji o promocji. Natomiast zasadniczym celem dwóch pierwszych dyrektyw jest przyczynianie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego i zapewnianie przy tym wysokiego poziomu ochrony konsumentów, w szczególności poprzez ustanowienie wspólnych przepisów dotyczących niektórych wymagań w odniesieniu do:
1) umów zawartych między przedsiębiorcami a konsumentami o dostarczanie treści cyfrowych lub usług cyfrowych, w szczególności przepisów dotyczących:
- zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową,
- środków ochrony prawnej w przypadku braku zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową lub ich niedostarczenia oraz sposobów korzystania z tych środków,
- zmiany treści cyfrowej lub usługi cyfrowej.
2) umów sprzedaży zawartych między sprzedawcą a konsumentem, w tym przepisów dotyczących:
- zgodności towarów z umową,
- środków ochrony prawnej przysługujących w przypadku braku takiej zgodności, sposobów korzystania z tych środków,
- gwarancji handlowych.
Odnosząc się do zmian trzeciej dyrektywy (Omnibus), przedsiębiorcy sprzedający produkty będą mieli obowiązek prezentowania obok informacji o obniżonej cenie produktu, również informację o najniższej cenie towaru lub usługi, jaka obowiązywała w ciągu 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Odnosi się to również do reklamy towaru czy usługi. Z kolei w przypadku produktów będących w sprzedaży krócej niż 30 dni, obok informacji o obniżonej cenie należy uwidocznić również informację o najniższej cenie tego produktu, obowiązującej od dnia jego oferowania do sprzedaży, aż do dnia wprowadzenia obniżki. Dodatkowy obowiązek informacyjny, jaki ma zostać nałożony na przedsiębiorców to informowanie konsumenta o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje.
Platformy są zobowiązane prezentować jasne zasady dotyczące pozycjonowania produktów lub usług poprzez ujawnienie głównych parametrów decydujących o widoczności produktów przedstawianych konsumentowi w wyniku wyszukiwania. Obowiązek ten ma umożliwić konsumentom łatwe zrozumienie mechanizmów pozycjonowania wyników wyszukiwania. Chodzi o przedstawienie głównych parametrów, wpływających na ulokowanie danej oferty w wynikach wyszukiwania, takich jak stosowane przez platformę wskaźniki oceny jakości towarów lub usług, trafność słów, ogólny ranking sprzedawcy, cechy wizualne oferty czy jakość obsługi klienta. Istotne będzie również określenie wpływu ewentualnych działań ze strony sprzedawców na wyniki różnicowania, w szczególności wysokości wynagrodzenia.
Nadto, sprzedawca będzie miał obowiązek wskazać, jakie działania zostały przez niego podjęte w celu weryfikacji opinii, która się pojawiła, a za zaniechanie w tym zakresie będą groziły sankcje. Pojawią się także kary za publikowanie lub zlecanie fałszywych czy zmodyfikowanych (przerobionych) opinii. Usuwanie, ukrywanie czy zniechęcanie do publikowania negatywnych opinii również będzie uznawane za naruszenie prawa.
Kolejno, najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość, dostawca internetowej platformy handlowej ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały oraz odpowiedni do użytego środka porozumienia na odległość m.in. o tym czy sprzedający jest przedsiębiorcą, oraz o niestosowaniu przepisów dotyczących konsumentów do umowy zawieranej na internetowej platformie handlowej, jeżeli stroną oferującą usługi nie jest przedsiębiorca.
Przewidziane sankcje
Ustawodawca przewidział dotkliwe kary nakładane przez Inspekcję Handlową, tj. kara finansowa w wysokości do 20 000 zł za brak realizacji obowiązku informowania o obniżonej cenie; dodatkowa kara finansowa w wysokości do 40 000 zł za ww. trzykrotne powtórzenie naruszenia w ciągu 12 miesięcy. Co więcej, jeżeli przedsiębiorcy będą stosować fikcyjne obniżki, Prezes UOKiK może uznać taką praktykę za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, a wtedy wysokość maksymalnej kary może wynieść nawet do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Również brak realizacji obowiązku informowania o indywidualnym dostosowaniu ceny może zostać uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polegającą na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji i w konsekwencji może skutkować nałożeniem w/w sankcji przez Prezesa UOKiK.
Podsumowując…
Zdecydowanie jest to za krótki okres, aby przedsiębiorcy mogli przygotować się na kolejne zmiany w regulacjach, wprowadzenie mechanizmu, który będzie de facto pilnował obniżek cen, aktualizacji informatycznych oraz stosownych zmian organizacyjnych. Nie tylko bowiem uczestniczy w tym system, ale także człowiek. Pracownik w sklepie stacjonarnym, salonie, będzie musiał realizować obowiązek informacyjny o obniżonej cenie i uwidaczniać zmianę. Natomiast w przypadku prowadzenia aktywnej sprzedaży internetowej pozostaje konieczność weryfikacji publikowanych treści oraz sposobu działania stron czy platform sprzedażowych, by były zgodne z założeniami znowelizowanej ustawy i nie naraziły przedsiębiorców na sankcje finansowe. Panuje również powszechne przekonanie, że produkty przeznaczone na rynek państw Europy wschodnie i środkowej różnią się jakością od tych produkowanych na rynki zachodnie. Dyrektywa Omnibus wprowadza zakaz nieuczciwych praktyk rynkowych w zakresie podwójnej jakości produktów. Czas pokaże czy towar nie różni się składem oraz właściwościami. Największe wyzwania stoją przed platformami takimi jak Allegro czy Otomoto, lub platformą sprzedażową Facebook, które będą miały obowiązek informowania o tym, czy dany sprzedający jest przedsiębiorcą czy osobą prywatną.
Autorem artykułu jest radca prawny Małgorzata Miller.
