Z zagadnieniem kar umownych w prawie pracy najczęściej spotkać się można w związku z zakazem konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Warto pamiętać, że kary umowne można zastrzec również w innych sytuacjach, w szczególności zabezpieczając się przed nieuczciwymi przyszłymi pracownikami.

W ostatnim czasie, Kancelaria miała okazję reprezentować znanego na rynku automotive dużego przedsiębiorcę w postępowaniu sądowym, w sprawie dotyczącej zastrzeżenia kary umownej w przedwstępnej umowie o pracę.

Stan faktyczny

Nasz klient poszukiwał doświadczonego i obytego w rachunkowości pracownika na stanowisko głównej księgowej/głównego księgowego. Z racji dużej odpowiedzialności i wymaganego doświadczenia rekrutacja została przeprowadzona wieloetapowo i finalnie doprowadziła do wyłonienia idealnego kandydata. Przedstawione propozycje (warunki zatrudnienia) zostały przez strony ustalone, a następnie przygotowaliśmy projekt przedwstępnej umowy o pracę.

Przedwstępna umowa o pracę

Konieczność rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy przez wybranego kandydata spowodowała, że umowa o pracę została zawarta jako przedwstępna i a w jej treści została wpisana kara umowna w wysokości jednokrotnego przyszłego wynagrodzenia (kilkanaście tysięcy złotych), w przypadku odstąpienia od umowy przez którąkolwiek ze stron. Tego rodzaju zastrzeżenie miało dać stronom gwarancję zatrudnienia.

Kandydat zrezygnował

Z niewiadomych względów kandydat trzy dni przed planowanym rozpoczęciem pracy wysłał do przyszłego pracodawcy e-maila, że jednak rezygnuje z pracy i nie pojawi się w spółce. Zaskoczony pracodawca zmuszony został do wznowienia procesu rekrutacyjnego, co wygenerowało dodatkowe koszty, a przede wszystkim problemy organizacyjne związane z brakiem głównej księgowej.

Wezwanie do zapłaty

Sposób i forma odstąpienia od umowy, a także poniesione koszty, spowodowały skierowanie sprawy do kancelarii. Skierowane wezwanie do polubownego załatwienia sprawy poprzez zapłatę określonej kwoty spotkało się z odmową. Pełnomocnik kandydata kwestionował zasadność kary umownej powołując się na liczne orzeczenia, oczywiście popierające tylko jego argumentację.

Sprawę rozstrzygnął sąd

Brak zapłaty spowodował skierowanie sprawy do sądu rejonowego, który po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, mimo kwestionowania zasadności ustanowienia kary umownej kary, przychylił się do naszej argumentacji i wydał wyrok zasądzający wnioskowaną kwotę. Mimo apelacji kandydata, wyrok został utrzymany przez sąd II instancji.

Dopuszczalność kar umownych w prawie pracy

Choć zagadnienie kar umownych w prawie pracy nie jest rozwiązaniem często spotykanym, jest w pełni dopuszczalne i zasadne w świetle obowiązujących przepisów prawa, o czym świadczy pozytywny wyrok.

W takim stanie faktycznym sąd dwukrotnie podzielił nasze stanowisko, stwierdzając, że zastrzeżenie kary umownej w przedwstępnej umowie o pracę jest jak najbardziej dopuszczalne, pod warunkiem, że uwzględnienie tej kary w umowie nastąpiło dobrowolnie, a pracownik nie zgłaszał co do niej żadnych uwag lub zastrzeżeń.

Ponadto, sąd II instancji nie podzielił stanowiska funkcjonującego już w orzecznictwie, jakoby stosowanie kar umownych powodowało ograniczenia wyboru pracy, jak również prowadziło do przymusu lub ograniczenia wolności zatrudnienia. W niniejszej sprawie sąd stwierdził, że kara umowna zawarta  w umowie przedwstępnej nie narzuca obowiązku (sankcjonowanego koniecznością zapłaty określonej kwoty) zawarcia umowy o pracę z jednym, konkretnym pracodawcą.

Oprócz kary umownej – odszkodowanie

W sytuacji, w której wynikną problemy z niedoszłym pracownikiem pracodawca może również liczyć na odszkodowanie z tego tytułu, że liczył na zawarcie z nim umowy o pracę. Zdarzają się bowiem sytuacje, że jeżeli pracownik w ostatnich chwili odmówi podjęcia pracy w umówionym terminie koniecznym jest rozpoczęcie dalszego poszukiwania nowego kandydata na jego miejsce. Wiąże się to często z pewnymi kosztami jak np. zamieszczenie ogłoszenia na portalach internetowych, a czasem nawet z zatrudnieniem profesjonalnego rekrutera.

W przedmiotowym wyroku sąd potwierdził, że bezpośrednią przyczyną poniesionych przez pracodawcę kosztów związanych z zamieszczeniem ogłoszenia o pracę w Internecie jest podjęta przez pracownika decyzja o niepodjęciu pracy u tego pracodawcy. Odmowa zawarcia umowy przyrzeczonej wygenerowała dodatkowe koszty oraz opóźniła cały tok postępowania związanego z naborem pracownika, a zatem uprawniała pracodawcę do żądania od pracownika odszkodowania z tego tytułu.

Podsumowanie

Mamy nadzieję, że pozytywny dla naszego Klienta wyrok sądu, wpisze się do stałej linii orzeczniczej sądów powszechnych i zażegna dotychczasowe spory w orzecznictwie oraz stanie się dominującym poglądem w zakresie możliwości stosowania kar umownych w prawie pracy oraz dochodzenia przez pracodawcę odszkodowania od niedoszłego pracownika.

Nasi Specjaliści z wielką przyjemnością pomogą Państwu w rozwianiu wszelkich wątpliwości z zakresu prawa pracy, a w szczególności z zakresu kar umownych oraz innych możliwości zabezpieczenia pracodawców przed potencjalnymi problemami z przyszłymi pracownikami.