W jednym z niedawnych orzeczeń Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że nielojalne zachowanie uprawnionego do zachowku nie wyklucza zastosowania art. 5 kc. Prowadzi to do wniosku, że możliwe jest obniżenie wysokości przysługującego zachowku z uwagi na zasady współżycia społecznego.
W sprawie, w której zapadło omawiane orzeczenie spadkodawca oraz jego syn początkowo mieli dobre kontakty. Po latach ojciec zaginął, krewni odnaleźli go w domu opieki w Stanach Zjednoczonych i opiekowali się nim aż do śmierci. Od momentu zaginięcia syn nie wykazywał zainteresowania ojcem, nie uczestniczył w sprawowaniu nad nim opieki a po jego śmierci nie pojawił się na pogrzebie.
Do dziedziczenia doszło na podstawie testamentu. Syn, który nie został powołany do dziedziczenia, wystąpił przeciwko spadkobiercom o zapłatę zachowku. Ci powołali się na zasady współżycia społecznego (i art. 5 kc) i żądali obniżenia dochodzonej kwoty.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu kasacji jednego ze spadkobierców doszedł do wniosku, że funkcjonowanie w prawie spadkowym instytucji wydziedziczenia oraz uznania za niegodnego dziedziczenia nie wyklucza zastosowania art. 5 kc. Z tego względu, jeśli w sprawie nie mogło dojść bądź nie doszło do wydziedziczenia mimo że zachodziły do tego podstawy, bądź też gdy zachodziły przesłanki niegodności dziedziczenia, jednakże z uzasadnionych przyczyn nikt z uprawnionych z takim żądaniem nie wystąpił, możliwe jest powołanie się na zasady współżycia społecznego i obniżenie kwoty zasądzanego zachowku.
Wyrok zapadł w dniu 16. czerwca 2016 r. w sprawie o sygn. akt: V CSK 625/15.
Jeśli macie Państwo pytania dotyczące spadkobrania, a w szczególności zachowku – zachęcamy do kontaktu (maciej.krotoski@krotoski-adwokaci.pl).
